Yüksek Kolesterol
İçindekiler
Kolesterol Nedir?
İnsan vücudunda sentezlenerek oluşan kolesterol, ayrıca daha çok hayvansal gıda tüketimiyle de vücuda alınmaktadır. Kolesterol aslında mumsu bir yapıya sahip olan bir çeşit yağdır. Kolesterolün diğer yağlardan en önemli fark, yanmaması yani enerji üretimi için kullanılamamasıdır.
Kolesterol Ne İşe Yarar?
Zararlı olarak bilinen kolesterolün vücut için birçok önemli görevi bulunmaktadır.
- Hücre duvarında yer alarak, hücrelere sağlamlık ve dayanıklılık sağlar.
- Hücrelerin madde alış-verişi hücre duvarında bulunan kolesterol sayesinde gerçekleşir.
- İnce bağırsakta yağların sindirimine katkı sağlayan safra maddesinin üretiminde yer alır.
- D vitamini üretiminde rol alır. Ciltteki kolesterol, güneş ışınları tarafından aktif hale getirilir ve D Vitaminine dönüşür.
- Cinsiyet hormonları kolesterolden üretilir. Erkeklerde testosteron, kadınlarda östrojen)
- Kortizol ve aldosteron gibi hormonların ana maddesini oluşturur.
Kaç Çeşit Kolesterol Vardır?
Üç çeşit kolesterol vardır:
- VLDL: Esas olarak trigliserit adı verilen yağları karaciğerden alarak, yağ ve kas dokusu gibi ihtiyaç olan yerlere taşır.
- LDL: Asıl olarak kolesterolü karaciğerden alarak kan yoluyla ihtiyaç olan hücrelere taşır.
- HDL: Bu taşıma faaliyetleri sırasında dolaşıma dökülen ve işe yaramayan veya ölü hücrelerden kalan kolesterolü karaciğere taşır Bu kolesteroller karaciğerde safra yapımında kullanılır.
Bu üç çeşit kolesterol kanda belli bir düzeyde ve denge içerisinde bulunurlar. Bu kolesterollerden LDL’nin düzeyinin artması istenmeyen bir durumdur. Halk arasında “kötü huylu kolesterol yüksekliği” denilen durum, kandaki LDL düzeyinin yüksekliğidir. Kanda kolesterol ölçümleri yapıldığında LDL kolesterolün normal aralıkta olması veya yüksek olmaması, HDL kolesterolün ise yüksek olması istenen bir sonuçtur.
Yüksek Kolesterol Nedir?
Halk arasında ‘’benim kolesterolüm var’’ cümlesini sıklıkla duyarız. Yukarıda vücut için görevlerini sıraladığım kolesterol aslında hepimizde vardır ve sağlıklı bir insanın bünyesinde bulunan bileşenlerden sadece birini teşkil etmektedir. Bu nedenle “kolesterolüm var” tabiri genelde yüksek kolesterol seviyesi için ifade edilmektedir.
Sağlık ve beslenme konusunda kolesterol hakkında son zamanlarda çeşitli tartışmalar yaşanmıştır. Yüksek kolesterol, kalp ve damar hastalıklarının oluşumunda rol oynayan en önemli faktörlerden biridir. Kandaki kolesterol seviyesi yüksek seyreder ise, bu durum bazı kronik hastalıkların oluşmasına zemin hazırlayabilmektedir. Sağlığını önemseyen ve kaliteli bir yaşam sürmek isteyen her insanın, kanındaki kolesterol seviyesini dengede tutması önem arz eder. Bu da büyük ölçüde sağlıklı beslenmekten geçer.
Yüksek Kolesterole Yol Açan Etkenler Nelerdir?
Aşağıda belirttiğim etkenler yüksek kolesterol oluşumunda rol oynamaktadır:
- Aşırı kilo ve obezite
- Sağlıksız beslenme
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Sigara ve diğer ürünlerinin kullanımı
- Genetik faktörler
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Böbrek hastalıkları
- Bel çevresinin standartların üzerinde olması
Yüksek Kolesterolün Belirtileri Nelerdir?
Aşağıdaki belirtiler görüldüğünde kolesterol seviyesini kontrol etmede yarar vardır. Çünkü bu belirtiler, kolesterol yüksekliğini işaret ediyor olabilir;
- Yüz çevresinde yağ bezesi
- Göğüs ağrısı
- Halsizlik
- Solgunluk
- Nefes darlığı
- Ciltte lekelenme ve morarma
Yüksek Kolesterol Durumunda Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Yüksek kolesterol rahatsızlığı bulunanlar, kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere çeşitli hastalıklara açık hale gelirler. Yüksek kolesterolden korunmak için öncelikli olarak yaşam tarzında bazı radikal değişikliklerin yapılması gerekir. Bunlar arasında özellikle yeme alışkanlıklarını değiştirmek, sigara ve diğer tütün mamullerinin kullanımını bırakmak ve düzenli egzersiz ve spor yapmak gerekir. Ayrıca hekim tarafından reçete edilen kolesterol ilacı ve yardımcı tedavi ilaçlarının düzenli olarak kullanılması ve hekim tarafından belirtilmedikçe bırakılmaması önemlidir.
Yüksek Kolesterole Ne İyi Gelir?
- Zeytinyağı: Kolesterole iyi gelen yiyecekler arasında ilk sırada zeytinyağı gelir. Antioksidan özelliğiyle serbest oksijen radikallerini temizlemesi ve kolesterolü düşürücü etki yapması ile en sağlıklı yağlar grubunda yer alan zeytinyağını, günlük beslenme düzenine gönül rahatlığıyla dahil etmek gerekir.
- Kuruyemişler: Ceviz, badem ve fındık gibi kuruyemişler doymamış yağ içeriğinden dolayı kötü huylu kolesterolü düşürür ve iyi huylu kolesterolü yükseltir.
- Domates
- Yulaf ezmesi
- Deniz ürünleri
- Taze sebze ve meyveler
- Yumurta: Yumurtanın yüksek kolesterolü tetiklediğini öne sürülse de son yıllarda yapılan araştırmalar, yumurtanın yağ asidini dengede tuttuğunu ve bununla birlikte kötü huylu kolesterol yüksekliğine neden olmadığını ortaya koymuştur.
Uzm. Dr. Berna GÜZEL
İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı
Yazar Hakkında
